Ustalenie lokalizacji węzła kolejowego CPK

Spółka CPK zwróciła się 20 sierpnia 2024 r. do Wojewody Mazowieckiego z prośbą o ustalenie lokalizacji dla planowanego węzła kolejowego. Obiekt ten ma powstać po wschodniej stronie przyszłego lotniska. Jako kluczowy składnik infrastruktury, węzeł umożliwi połączenie lotniska z głównymi trasami kolejowymi prowadzącymi ze wschodu na zachód oraz z północy na południe. Na jakich zasadach spółka przejmie grunty pod tę inwestycję?

Teren, na którym zaplanowano budowę węzła kolejowego przy Centralnym Porcie Komunikacyjnym (CPK), stanowią w przeważającej mierze grunty orne oraz łąki, chociaż znajdują się tam również zabudowania gospodarstw rolnych (w tym domy mieszkalne). Nieruchomości te znajdują się głównie na obszarze gminy Baranów oraz – w mniejszym zakresie – gminy Grodzisk Mazowiecki. Jak informuje spółka CPK, do tej pory nabyto 77 działek na tym obszarze, a kolejne 72 są w trakcie finalizacji transakcji w ramach Programu Dobrowolnych Nabyć (PDN). Właściciele nieruchomości, którzy chcą dołączyć do tego programu, mogą nadal składać swoje aplikacje.

Decyzja o lokalizacji węzła kolejowego CPK

Co w przypadku, gdy spółka i właściciele gruntów nie dojdą do porozumienia w sprawie zbycia gruntów? Trzeba wiedzieć, że wydanie przez Wojewodę Mazowieckiego decyzji o lokalizacji węzła kolejowego pozwoli spółce CPK uzyskać prawa do gruntów niezbędnych pod budowę inwestycji wbrew ich właścicielom.

Pomimo tego, że obszar planowanej inwestycji znajduje się na obszarze objętym PDN, ewentualne wywłaszczenia nie będą przeprowadzane na mocy Ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym (dalej: uCPK), ale na zasadach zawartych w Ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (dalej: utk). Węzły tego typu traktowane są jako nieodłączny element linii kolejowych.

Zgodnie z art. 9q ust. 2 utk, wojewoda doręczy decyzję o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej właścicielom lub użytkownikom wieczystym nieruchomości objętych wnioskiem o wydanie tej decyzji na adres wskazany w katastrze nieruchomości. Dodatkowo zawiadomienie o wydaniu decyzji zostanie ogłoszone w drodze obwieszczeń w urzędzie wojewódzkim i urzędach gmin właściwych ze względu na przebieg linii kolejowej, na stronach internetowych tych gmin oraz urzędu wojewódzkiego, a także w prasie lokalnej.

Decyzja o ustaleniu lokalizacji węzła kolejowego określi termin wydania nieruchomości, opróżnienia lokali i innych pomieszczeń. Termin ten nie może być krótszy niż 30 dni od dnia, kiedy decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej stała się ostateczna (art. 9q ust. 6 utk). Trzeba jednak pamiętać, że decyzji o lokalizacji linii kolejowej może zostać nadany tzw. rygor natychmiastowej wykonalności. Wówczas zobowiązuje on do niezwłocznego wydania nieruchomości, opróżnienia lokali i innych pomieszczeń (art. 9w. ust. 3 pkt 2 utk).

Odszkodowanie za wywłaszczenie pod węzeł kolejowy CPK

Wysokość odszkodowania ustali wojewoda w drodze decyzji. Powinno to nastąpić w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej stała się ostateczna. Jeżeli decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności, to zgodnie ze specustawą kolejową wysokość odszkodowania powinna zostać ustalona w terminie nie dłuższym niż 60 dni od dnia nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 9y ust. 2-2a utk). Podstawą do ustalenia należności jest operat szacunkowy, który sporządza rzeczoznawca majątkowy (art. 9y ust. 3 utk).

Odszkodowanie za wywłaszczenie na cele kolejowe może zostać powiększone o 5%, jeżeli dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości wyda i opróżni tę nieruchomość niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 28 dni od dnia, odpowiednio:

• doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji z rygorem natychmiastowej wykonalności;
• doręczenia postanowienia o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności;
• w którym decyzja stała się ostateczna.

W przypadku gdy decyzja lokalizacyjna dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym został wyodrębniony lokal mieszkalny, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu zamieszkałemu w tym budynku albo lokalu powiększa się o kwotę 10 tys. zł.

Podsumowanie

Decyzja Wojewody Mazowieckiego o lokalizacji węzła kolejowego CPK stanowić będzie kluczowy krok w realizacji tej strategicznej inwestycji. Spółka CPK, mimo iż dąży do jak najszerszego wykorzystania Programu Dobrowolnych Nabyć, jest gotowa do podjęcia działań niezbędnych do zabezpieczenia terenów pod budowę, nawet w przypadku braku porozumienia z właścicielami – tj. w drodze wywłaszczenia.

Właściciele nieruchomości, którzy zostaną dotknięci decyzją lokalizacyjną, powinni dokładnie zapoznać się ze swoimi możliwościami. Skorzystanie z usług prawnika jest często kluczowe w celu zapewnienia, że proces przebiegnie sprawiedliwie, a przyznane odszkodowania będą słuszne.