Termin do wniesienia odwołania przy wywłaszczeniu pod budowę drogi publicznej

W poprzednim artykule pisaliśmy o tym kto może uzyskać odszkodowanie za wywłaszczenie przy budowie drogi publicznej. Tym razem omówimy kwestię terminów w procedurze przyznawania odszkodowań. Ich znajomość pozwoli na możliwość ochrony prawnej, ponieważ przekroczenie terminu może mieć nieodwracalne i niekorzystne skutki dla strony.

Podstawowym dokumentem, w ramach którego musimy się poruszać jest tzw. Specustawa drogowa. Zgodnie z jej przepisami, decyzję o wysokości należnego odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości wydaje ten sam organ, który wydał decyzję o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Czyli albo starosta albo wojewoda. Posiłkowo, jak w każdym postępowaniu administracyjnym, organy będą stosowały ogólne przepisy z Kodeksu postępowania administracyjnego – w szczególności do wezwań i doręczeń, od których rozpoczynają bieg inne terminy.

Wywłaszczenie – termin wszczęcia postępowania

Uwagę na bieg terminów należy zwrócić już na samym początku, przy wszczęciu postępowania. Każda osoba, której nieruchomość jest objęta wnioskiem o wydanie decyzji dowie się o tym oficjalnie na początku – organ prowadzący ma obowiązek wysłania im zawiadomienia o wszczęciu postępowania.

Od momentu wszczęcia postępowania organ ma 90 dni na wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Starosta albo wojewoda raczej będą się pilnowali – za każdy dzień opóźnienia nakładana jest na organ kara 500 zł.

Dla strony wiedza o wszczęciu postępowania ma znaczenie, ponieważ wtedy należy kompletować wszystkie dokumenty niezbędne dla dalszej ochrony swoich praw. Najważniejsze są tu przede wszystkim dokumenty potwierdzające prawa własności do nieruchomości.

O ile uzyskanie wydruku z elektronicznych ksiąg wieczystych (ekw.ms.gov.pl) zajmuje kilka minut, to czas będzie potrzebny np. w sytuacji kiedy nieruchomość była dziedziczona, a sprawy spadkowe nie są zakończone. Dodatkowo warto pomyśleć o zleceniu kontr-operatu szacunkowego na wypadek niekorzystnego dla nas rozstrzygnięcia w kwestii odszkodowania.

Tutaj jeszcze jedna ważna uwaga – zawiadomienia wysyłane są na adres wskazany w katastrze nieruchomości (art. 11d ust. 5 Specustawy drogowej). Ma to znaczenie o tyle, że nie zawsze adres wskazany w katastrze będzie adresem zamieszkania strony, a ta nie będzie miała możliwości odebrania zawiadomienia.

Niestety zgodnie z orzecznictwem, taka konstrukcja przepisów nie pozwala na uchylenie się od negatywnych skutków przez powołanie np. nieskutecznego doręczenia, jeżeli mamy inny adres zamieszkania albo zameldowania. WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 4 stycznia 2013 r. orzekł, że zawiadomienie musi być wysłane na adres wskazany w katastrze nieruchomości, nawet w sytuacji, gdy organ zna inne adresy stron.

Odwołanie od decyzji o wywłaszczeniu

Od każdej decyzji, z której nie jesteśmy zadowoleni, możemy się odwołać. W sprawach dotyczących wywłaszczenia odwołania dotyczą głównie dwóch powodów:

• wywłaszczenia co do zasady,
• wysokości odszkodowania.

Skarżąc się na wysokość przyznanego nam odszkodowania, decyzję otrzymamy 30 (albo 60 w sytuacji nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności) dni po wydaniu decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Jeżeli zgadzamy się na sam fakt wywłaszczenia, ale nie odpowiada nam wysokość odszkodowania, odwołujemy się właśnie od tej drugiej, późniejszej decyzji – ustalającej wysokość odszkodowania.

W przypadku skarżenia wywłaszczenia co do zasady, tzn. samego faktu wywłaszczenia, decyzję otrzymamy w ciągu około 90 dni od wszczęcia postępowania (niestety termin 90 dniowy jest czysto teoretyczny, zazwyczaj dochodzi do kilku-kilkunasto miesięcznych opóźnień, co wskazał nawet raport NIK z 2015 r.). Będzie to decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej i to od tej decyzji powinniśmy się odwoływać.

W obydwu sytuacjach termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni od skutecznego doręczenia decyzji. Ponieważ w Specustawie drogowej nie ma żadnych innych regulacji termin 14-dniowy liczony będzie zgodnie z przepisami k.p.a.

Rozpoczęcie liczenia terminu następuje w dniu następnym po odebraniu decyzji. Jeżeli 14-sty dzień terminu przypada na dzień wolny od pracy (również sobotę), to termin upływa nam w najbliższym dniu powszednim.

Przekroczenie terminu na odwołanie od decyzji praktycznie zamyka nam drogę prawnej ochrony. Możemy co prawda zwrócić się z wnioskiem o przywrócenie terminu, ale musimy wykazać wtedy, że przekroczyliśmy go bez własnej winy.

14 dni to termin dość krótki, szczególnie, że w tym czasie musimy dobrze napisać odwołanie, w którym muszą być zebrane wszystkie możliwe argumenty na podważenie decyzji. Warto więc wcześniej śledzić tok postępowania administracyjnego i reagować na ewentualne zagrożenia.

Jeżeli decyzja organu drugiej instancji również nie będzie dla nas korzystna, możemy wnieść skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego – mamy na to 30 dni od dnia doręczenia decyzji odwoławczej.

Inne ważne terminy związane z wywłaszczeniem nieruchomości

Kiedy już organ wydał decyzję o wywłaszczeniu i nie mamy wobec niej większych zastrzeżeń, warto szybko wydać nieruchomość. Pozwoli to na powiększenie przysługującego nam odszkodowania o 5% wartości nieruchomości albo użytkowania wieczystego. Żeby takie powiększenie odszkodowania miało miejsce, nieruchomość musi zostać wydana nie później niż 30 dni od:

• doręczenia zawiadomienia o wydaniu decyzji zezwalającej na realizację inwestycji celu publicznego,
• doręczenia postanowienia o nadaniu tej decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności, albo dnia, w którym taka decyzja stała się ostateczna.

Zgodnie z zasadą postępowania administracyjnego, w każdym postępowaniu, strona może zapoznawać i wypowiadać się co do zgromadzonych dowodów. Możemy wtedy pokazać i bronić swoje stanowisko, zdanie co do wartości nieruchomości itp.

Musi to nastąpić przed wydaniem decyzji, a w zawiadomieniu o takiej możliwości organ powinien nam dać co najmniej 7 dni na wykonanie tych praw. Jeżeli tego nie zrobi – mamy solidną podstawę do odwołania.